🌿 Een gesprek over groei: niet om te oordelen, maar om te begrijpen en vooruit te kijken

Soms vergeet je bijna hoeveel er schuilt in één gesprek.
Een student schuift aan, jij bladert door het portfolio, en voor je het weet ben je bezig met cijfers, criteria, formulieren. Terwijl juist dat ene moment, een echt gesprek, kan bepalen of iemand zich gezien voelt, of niet.

De Ontwikkelingsgerichte gespreksleidraad is geboren uit precies die spanning: tussen beoordelen en begeleiden, tussen meten en begrijpen.

🪴 Van oordeel naar ontwikkeling

Veel studenten ervaren voortgangs- of BSA-gesprekken als spannend. Ze voelen dat er iets op het spel staat.
Maar wanneer het gesprek draait om groei in plaats van oordeel, verandert alles.
Dan wordt het geen controle, maar een gesprek over betekenis:

• Wat heb je geleerd?

• Waar ben je trots op?

• Wat vraagt nog aandacht en wat helpt jou verder?

In zo’n gesprek staat niet de prestatie centraal, maar de mens die leert.

🌱 Waarom dit werkt

De gespreksgids rust op inzichten uit de Self-Determination Theory (Deci & Ryan, 2000).
Mensen bloeien op wanneer drie basisbehoeften vervuld worden:

1. Autonomie – ruimte om zelf woorden te geven aan wat belangrijk is.

2. Competentie – ervaren dat je iets leert, dat inspanning zin heeft.

3. Verbondenheid – voelen dat iemand echt luistert en meedenkt.

Als die drie aanwezig zijn, ontstaat intrinsieke motivatie.
Dan wíl iemand groeien, niet omdat het moet, maar omdat het betekenisvol voelt.

💬 De groeimeter: leren zichtbaar maken

Een eenvoudige toevoeging in de gids is de groeimeter:
een korte reflectietabel waarin studenten zelf aangeven hoe het gaat met motivatie, samenwerking, zelfvertrouwen, zelfregie en welbevinden. Niet als rapportcijfer, maar als gespreksstarter.

De kracht zit in de vergelijking voor en na het gesprek: “Wat zie ik nu anders over mezelf als lerende?”

Die vraag helpt studenten om te ontdekken dat groei vaak klein en subtiel is;  meer durven, beter plannen, sneller hulp vragen, maar juist daar begint ontwikkeling.

🧭 De rol van de docent

Een ontwikkelingsgericht gesprek vraagt iets van de begeleider: pedagogische sensitiviteit én didactische structuur.

Het is geen vrijblijvend praatmoment, maar een zorgvuldig begeleid leerproces. De docent is hier niet de beoordelaar, maar de mede-onderzoeker van groei. Dat vraagt luisteren, doorvragen, en soms even stilte laten vallen.

Goed begeleiden betekent niet dat je alles oplost, maar dat je ruimte maakt waarin de student zelf weer verder kan.

🌿 De pedagogische betekenis

Pedagogisch gezien raakt dit aan wat Gert Biesta (2012) subjectwording noemt:
onderwijs helpt jonge mensen niet alleen iets te kunnen, maar ook iemand te worden.
Een gesprek over groei maakt precies dat zichtbaar: de mens achter het rapport, de ontwikkeling achter het cijfer.

In een tijd waarin onderwijs vaak draait om rendement, is dit een kleine, stille tegenbeweging: de tijd nemen om samen te kijken, te luisteren en te begrijpen. Niet om te oordelen, maar om richting te geven aan groei.

Want waar pedagogiek en ontwikkeling elkaar raken, ontstaat ruimte voor leren dat raakt, beklijft en betekenis heeft.

📖 Theoretische basis

• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). Self-Determination Theory and the facilitation of intrinsic motivation.

• Dweck, C. (2006). Mindset: The New Psychology of Success.

• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control.

• Biesta, G. (2012). Goed onderwijs en de cultuur van het meten.

• Korthagen, F. (2014). Leren van binnenuit.