leerhouding zichtbaar maken met het Pedagogisch Fundament

Wat bedoelen we eigenlijk met “ongemotiveerd? 

In het onderwijs zeggen we het vaak achteloos: “Volgens mij is deze student ongemotiveerd.”
Maar wat bedoelen we daar eigenlijk mee?

Vaak gebruiken we het woord ongemotiveerd als containerbegrip voor gedrag dat we niet goed kunnen duiden: afgeleid zijn, taken niet afmaken, niet meedoen in de les of met een afwachtende houding aanwezig zijn. Toch zegt dat weinig over de innerlijke leerhouding van de student en dáár zit precies de kern van ontwikkelingsgericht opleiden.

Het Pedagogisch Fundament: leerhouding is relationeel

Binnen het Pedagogisch Fundament zien we leerhouding niet als een eigenschap van een individu, maar als iets dat ontstaat in relatie tot de leeromgeving, de relatie met de docent en het gevoel van competentie, autonomie en verbondenheid (denk aan Self-Determination Theory van Edward Deci & Richard Ryan).

Een student die zich veilig en gezien voelt, krijgt ruimte om nieuwsgierig te zijn, fouten te durven maken en zich te ontwikkelen. Leerhouding is dus geen vaststaand kenmerk, maar een dynamisch samenspel tussen student en context.

leerhouding concreet en bespreekbaar maken

Het Pedagogisch Fundament vertaalt deze visie naar de praktijk. In plaats van vage labels, maken we leerhouding zichtbaar met succescriteria en gedragsvoorbeelden.

Denk aan concreet observeerbare signalen, zoals:

• Stelt vragen bij opdrachten en toont nieuwsgierigheid

• Plant taken en vraagt tijdig om hulp

• Reflecteert op eigen aanpak en stelt doelen bij

• Toont inzet, ook bij tegenvallers

Door leerhouding zo te concretiseren, kunnen teams en studenten samen in gesprek over groei, zonder oordeel, maar met taal die richting geeft.

Reflectievragen & observatietool voor teams

Wil je met je team de leerhouding van studenten bespreken? Gebruik dan deze vragen:

Voor reflectie in het team:

• Wat verstaan wij als team onder een ‘actieve leerhouding’?

• Welke gedragingen koppelen wij daar concreet aan?

• Hoe kunnen wij die gedragingen ook uitlokken bij studenten?

Voor observatie in de klas:

• Wat zie ik deze student doen als iets niet direct lukt?

• Hoe reageert de student op feedback of kritiek?

• Neemt de student initiatief om zijn leerproces te sturen?

Door samen een gedeelde taal te ontwikkelen, voorkom je dat “ongemotiveerd” een oordeel wordt en maak je van leerhouding een bespreekbaar ontwikkelpunt.

Leerhouding zichtbaar maken vraagt om meer dan observeren: het vraagt om zien, begrijpen en begeleiden.
Door vanuit het Pedagogisch Fundament te werken, verschuift de focus van oordelen naar ontwikkelen en dat is precies waar onderwijs over zou moeten gaan.